Renta planistyczna, to inaczej jednorazowa opłata, którą uiszcza właściciel nieruchomości na rzecz gminy. Inaczej mówiąc jest to opłata związana ze wzrostem wartości nieruchomości. Opłata należy się wyłącznie w razie zbycia tej nieruchomości.
Opłata planistyczna normowana jest w art. 36 ust. 4 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Reguluje sytuację rozliczeń między gminą, a właścicielem nieruchomości w razie uchwalenia lub zmiany planu miejscowego, mającego wpływ na wartość nieruchomości. W takich właśnie okolicznościach może pojawić się obowiązek zapłaty tzw. renty planistycznej.
Konieczność zapłaty powstaje na skutek uchwalenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, kiedy wzrosła wartość nieruchomości. Jeżeli właściciel będzie chciał zbyć taką nieruchomość przed upływem pięciu lat od uchwalenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, wówczas gmina nalicza opłatę w maksymalnej wysokości 30 % wzrostu wartości. Opłata nie jest pobiera w przypadku nieodpłatnego przeniesienia przez rolnika własności nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego na następcę. Co ważne, gdy następca sprzeda tę nieruchomość w okresie do 5 lat od dnia obowiązywania planu to zapłaci on rentę planistyczną.
Wysokość opłaty.
Opłata nie może być wyższa niż 30% wzrostu wartości nieruchomości (właściwą stawkę ustala rada gminy w danym planie). Płaci się ją, jeśli właściciel nieruchomości decyduje się na jej sprzedaż w okresie do 5 lat od dnia wejścia w życie planu. O fakcie sprzedaży notariusz poinformuje wójta, burmistrza lub prezydenta miasta .W ciągu 7 dni od spisania aktu notarialnego zostanie przesłany wypis i jego treści. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta zawiadamiają o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia opłaty. Następnym krokiem jest otrzymanie przez właściciela nieruchomości decyzji ustalającą opłatę. Wartość nieruchomości ustala się na dzień sprzedaży nieruchomości.
Odszkodowanie.
Jeżeli na skutek uchwalenia lub zmiany miejscowego planu, właściciel nieruchomości nie będzie mógł z niej korzystać (lub jej części), albo sposób jej wykorzystania będzie ograniczony, to może żądać od gminy:
- odszkodowania
- wykupienia nieruchomości lub jej części
Gmina może zaproponować w zamian inną nieruchomość. Po decyzji o zawarciu umowy zamiany nieruchomości traci się prawo do roszczeń.
Jeżeli właściciel nie skorzystał z prawa do odszkodowania, wykupienia czy zamiany nieruchomości to może przy sprzedaży nieruchomości wystąpić do gminy o odszkodowanie. Wartość odszkodowania może być równa kwocie, o którą obniżona została wartość działki po uchwaleniu planu. Z takim roszczeniem można wystąpić w ciągu 5 lat od dnia obowiązywania planu miejscowego. Wartość nieruchomości ustala się na dzień jej sprzedaży.
Czy można uniknąć opłaty planistycznej?
Renta planistyczna, w związku z przedstawionymi przesłankami jej ustalenia dotyczy właścicieli lub użytkowników nieruchomości zbywających przedmiot swej własności. Aby uniknąć ww opłaty, należałoby wstrzymać się ze sprzedażą posiadanej nieruchomości do czasu upływu 5-letniego terminu zakreślonego ustawowo.
Renta planistyczna nie będzie mogła zostać nałożona w razie zbycia nieruchomości po uchwaleniu planu miejscowego, a przed jego wejściem w życie. Wystarczy dokonać zbycia w terminie pomiędzy datą uchwalenia planu a datą rozpoczęcia jego obowiązywania.
Główny cel.
Głównym celem renty planistycznej jest zrekompensowanie gminom wydatków poniesionych przy uchwalaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Renta ma także stanowić pewną zachętę dla gmin do wyzbywania się atrakcyjnych gruntów i przeznaczania ich pod inwestycje.
Prawa i obowiązki związane z rentą planistyczną oraz odszkodowaniem mają właściciele oraz użytkownicy wieczyści nieruchomości, której dotyczy plan. Jeśli uchwała w sprawie planu miejscowego zostanie uznana za nieważną to renta planistyczna zostanie zwrócona lub konieczny będzie zwrot odszkodowania.